Vücudun Orkestra şefine dikkat!

Vücudun orkestra şefi olarak tanımlanan tiroit, boynun ön kısmında adem elmasının hemen altında bulunan küçük kelebek şeklinde bir salgı bezidir. Vücut fonksiyonlarına destek olmak için tiroit hormonları üretir. Kanda dolaşan bu hormonlar da metabolizma, büyüme ve gelişme, kalp atış hızı, üreme, vücut ısısı ve ruh hali gibi birçok önemli vücut fonksiyonunu kontrol altında tutar.

Ancak tiroit hormonları bazı nedenlerle az ya da fazla salgılandığında fiziksel, zihinsel ve duygusal yakınmaların ortaya çıktığını belirten İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, tedavi edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına yol açan tiroit hastalıklarıyla ilgili bilinmesi gerekenleri şöyle anlattı.

TİROİT BEZİ NASIL ÇALIŞIR?

Tiroit bezi T4 ve T3 adı verilen iki hormonu üretir ve salgılar. Her iki hormon da kanda dolaşır ve metabolizmayı düzenlemeye yardımcı olur. T4 hormonunun miktarı, beyinde bulunan ve salgı bezlerinin kontrolünden sorumlu olan hipofiz bezi tarafından TSH (tiroid uyarıcı hormon) adı verilen bir hormon tarafından belirlenir. Hipofiz bezi tiroidin uygun miktarda T4 üretmesini sağlamak için ya daha fazla ya da daha az TSH üretir. Böylece vücut işlevlerini gerçekleştirmek için gerekli olan denge kurulmuş olur.

VÜCUTTAKİ GÖREVLERİ

Tiroit hormonları organizmadaki bütün sistemleri etkiler, bütün vücut dokularının metabolik aktivitesini artırır. Büyüme ve gelişme üzerinde önemli etkileri vardır. Tiroit hormonu eksikliğinde vücut ve kemik gelişimi geri kalır, kemikleşme kusurlu oluşur. Tiroit hormonlarının sinir sistemindeki etkisi de önemlidir. Anne karnında veya doğumdan sonra tiroit hormonu eksikliği beyin ve zeka gelişimini engeller. Bu hormonların kalp ve dolaşım sisteminde de önemli etkileri vardır. Kalbin normal olarak çalışması ve kan akımını sağlayabilmesi için tiroit hormonlarına ihtiyaç vardır. Tiroit hormonları, karbonhidrat ve yağ metabolizmasını da düzenleyerek kilo kontrolünü destekler; kan glikoz, kolesterol, trigliserit düzeylerinin normal aralıklarda olmasını sağlar.

İŞTE TİROİT HASTALIKLARI

Tiroidin ya çok fazla ya da yeterince salgılanmadığı durumlarda ortaya çıkan hastalıklar şöyle sıralanabilir:

Hipotiroidi

En yaygın tiroit hastalığıdır ve tiroidin az çalışması nedeniyle ortaya çıkar. Genellikle Hashimoto hastalığı veya otoimmün tiroidit olarak bilinen bir otoimmün yanıttan kaynaklanır. Tüm otoimmün hastalıklarda olduğu gibi, vücut yanlışlıkla kendi dokularını bir istilacı olarak tanımlar ve organ yok olana kadar onlara saldırır. Bu kronik saldırı tiroidin, vücudun düzgün çalışmasını sağlamak için gerekli olan T3 ve T4 hormonlarını yeterli düzeyde salgılamasını engeller. Bu hormonların eksikliği kilo alımına, kısırlığa, yorgunluğa, kabızlığa, cilt-saç kuruluğuna, üşümeye ve konsantrasyon güçlüğüne neden olabilir. Hashimoto kadınlarda daha fazla görülür ve genellikle orta yaşlarda ortaya çıkar.

Hipertiroidi

Tiroit bezinin aşırı çalışmasıyla gereğinden fazla hormon salgılamasıdır. Zehirli guatr olarak bilinir. Zamanla tiroit bezi büyüyebilir ve guatr görülebilir. Nodüller, tiroidit, aşırı iyot alımı, Graves hastalığı hipertiroidiye neden olabilir. Kalp çarpıntısı, yüksek tansiyon, terleme, kaşıntı, çabuk yorulma, aşırı sinirlilik, gözlerde öne fırlama, uykusuzluk haline ve aşırı iştah olmasına rağmen kilo kaybına yol açabilir.

Guatr

Tiroit bezinin anormal büyümesini ifade eder. Bu rahatsızlık genel olarak çok ciddi değildir ancak uzman bir hekim tarafından kontrol edilmelidir.

Tiroidit

Tiroit bezinin bilinmeyen nedenle iltihaplanmasıdır. Bu iltihaplanma, tiroit bezinin fonksiyonlarını etkileyebilir ve bezin aşırı (hipertiroidizm) ya da yetersiz (hipotiroidizm) çalışmasına neden olabilir. En sık rastlanan çeşitleri, otoimmun bir hastalık olan ve tiroidin az çalışmasına neden olan Haşimoto (Hashimoto) hastalığı, ateşli bir üst solunum yolu enfeksiyonu gibi başlayan ve tiroit bezinde ağrılı bir büyümeye yol açan subakut tiroit ve ağrısız tiroidittir.

Tiroit nodülü

Tiroit dokusu içinde oluşan farklı yapıda ve değişik büyüklüklerde olabilen anormal yumrular veya kitlelerdir. Bunların büyük kısmı zararsız ve iyi huyludur. Ancak düzenli takip edilmeleri gerekir.

Tiroit kanseri

Tiroiddeki hücreler değişip çoğaldığında ve kanserli hücreler, nodül veya büyüme oluşturduğunda ortaya çıkar. Tedavi edilmezse bu kanserli nodüller lenf düğümlerine, çevre dokulara ve kan dolaşımına yayılabilir.

DiKKAT!

Toplumumuzda yaygın görülen tiroit hastalıklarının yol açtığı belirtiler bazen başka nedenlere bağlanarak bazen de ihmal edilerek hastalığı atlamaya, tanı ve tedavisinde gecikmelere neden olabilir. Oysa bu hastalıklar basit bir kan testiyle kolaylıkla teşhis edilebilir.