Alkolün azı da çoğu da beyne zararlı

Alkolün sağlığa etkileri yıllardır tartışma konusu… Kimi uzmanlar alkollün başta karaciğer ve beyin olmak üzere tüm organlara zarar verdiğini savunurken, kimi uzmanlar da ölçülü tüketimin özellikle kalbe iyi geldiğini iddia ediyor. Ancak son bilimsel çalışmaların küçük miktarda tüketilen alkolün bile vücutta sağlık sorunlarına yol açtığını gösterdiğini belirten Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, alkollü içkilerin beyne etkilerini şöyle açıkladı:

Prof. Dr. Derya Uludüz

Sağlığı nasıl etkiliyor?

Alkol vücutta metabolize edildiğinde asetaldehit karaciğerde toksik etkilere neden olabilir ve doku hasarı yapar. Ayrıca asetaldehit kansere yol açabilen DNA genetik hasara da neden olabilir. Dolayısıyla alkolün birçok türüne yakalanma riskini artırdığı tespit edilmiştir. Bazı uzmanlar; ‘kırmızı şarapta bulunan resveratrol ve fenol, en yüksek antioksidan bileşiktir, kalp damar sağlığını korumaya yardım eder, antiinflamatuar etkiye sahiptir’ der. Ancak resveratrolün alkolde bulunan miktarı düşüktür ve bu faydaları sağlamak için yüksek miktarda alkol kullanımı yarardan çok zarar getirir. İçerdiği potansiyel yararlı maddeler ise kırmızı üzüm, yaban mersini, fındık ve badem gibi alternatif besinlerden de sağlanabilir. Özetle alkol, kalp ve dolaşım sistemini olumsuz etkiler; yüksek tansiyon, kalp yetmezliğine ve kalp kasının zayıflamasına neden olur. Karaciğerde yağlanmaya, karaciğer hasarına ve siroza yol açar. Bağışıklık sistemini zayıflatır; vücudu enfeksiyonlara karşı savunmasız hale getirir. Mide hasarına, mide ülserine, reflü ve sindirim sorunlarına neden olur. Pankreas iltihabına yol açabilir. Bu olumsuz etkilerinin yanı sıra belki de en önemli sorun beyine yaptığı hasardır.

Bunamayı tetikliyor

Alkol vücutta özellikle beyin sağlığı için gerekli olan esansiyel besinlerin emilimini, saklanmasını ve kullanımını olumsuz etkiler. Tiamin, niasin, folat, magnezyum ve çinko gibi besinlerin eksikliği beyinde küçülmeye ve beyin işlevlerinde bozulmaya yol açar. Özellikle beyinde hafıza, öğrenme, karar verme ve duygusal denge için gerekli bölgelerde küçülme belirgindir. Bu yüzden dikkat eksikliği, odaklanma sorunları, zihinsel performansta azalma görülür. Beyinde dopamin, serotonin ve GABA gibi enerji mutluluk ve rahatlama sağlayan nörotransmitterlerin de dengesi bozulur. Ruh hali, motivasyon, stres tepkileri ve uyku düzeninde bozulmalar oluşur. Yapılan birçok araştırma yüksek miktarda olmasa bile düzenli alkol kullanımının demansı (bunama) tetiklediğini göstermektedir.

Güvenli bir sınırı yok

2018 yılında Lancet’te yayımlanan bilimsel bir makaleye göre, alkolün sağlık açısından güvenli kullanım sınırı yoktur; en güvenli sınır hiç alkol kullanmamaktır. İngiltere’de Oxford Üniversitesi’nde yapılan ve on binlerce kişinin incelendiği bir araştırmada da alkol tüketiminin her seviyede beyne zarar verdiği ortaya konuldu. Ancak burada en önemli şey beyni strese sokmamaktır. Çünkü yasak beyinde stres etkisi yaratır. Siz de alkol kullanmadığınızda bunu hissediyorsanız sıklığı azaltarak bırakabilirsiniz.

Gelişen hasarı geri döndürmek mümkün değil

Alkolizm beyin hücrelerinin ölümünü hızlandırarak “atrofi” dediğimiz beyin küçülmesine neden olur. Hatta bu daha ileriki zamanlarda özel bir demans (bunama) türü olan “alkolizme bağlı demansa” dönüşür. Beyin hücre ölümünün hızlı gerçekleşmesi beyinin bir bütün olarak iletişimde çalışmasının aksamasına neden olur. Bu kişiler sağlıklı kararlar veremez, algılamaları değişmeye başlar. Gelişen beyin hasarını geri döndürebilmek de mümkün değildir. Ancak alkolün bırakılmasıyla birlikte hasarın ilerlemesi önlenir.