5’li çete diye anılan şirketler yüzünden yurttaş suyundan, devlet parasından oldu: ‘HES’ dedirten tablo!

İktidara yakınlığıyla bilinen ve 5’li çete olarak anılan şirketler sadece kamu kaynaklarını değil coğrafi zenginlikleri de talan ediyor. Yaşam savunucularının, yurttaşların ve çevre mühendislerinin bütün itirazlarına rağmen yapılan hidroelektrik santrallar (HES) doğada ağır tahribat bıraktığı gibi bir de milyarlarca liralık zarara neden oldu. Elektrik üretme iddiasıyla kurulan HES’lerin bulunduğu barajlar çöle döndü. 

Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (EPİAŞ) geçen çarşamba barajların doluluk oranlarını paylaştı. KOLİN, LİMAK gibi şirketlerin yükleniciliğindeki HES projelerinin bulunduğu barajlarda doluluk oranının yüzde 10’un altına geriledi. O barajlardan dikkat çekenleri ise şöyle: 

• Torul barajı kurudu: KOLİN’in işlettiği bir başka HES projesi ise Gümüşhane’de yer alıyor. Torul’da Gümüştuğ deresi üzerine inşa edilen HES yöre halkı tarafından protestolarla engellenmeye çalışılmıştı. Barajın doluluk seviyesi şu anda yüzde 2.5 seviyesine kadar gerilemiş durumda. 
• Üretime katkısı yüzde 0.026: İktidara yakınlığıyla bilinen şirketlerden LİMAK da ülkenin dereleri betona boğan şirketler arasında yer alıyor. LİMAK’ın HES bahanesiyle satın aldığı coğrafi zenginliklerden sadece birisi Karaman Ermenek’te bulunan Balkusan deresi. Kurulan barajda doluluk oranı yüzde 10’un altına düştü. Bu baraj ile üretilen elektrik ülke tüketiminin sadece yüzde 0.026’sı karşılanıyor. 
• Yap-İşlet-Kurut: Batıçim Enerji şirketinin işlettiği Hasanlar Barajı’nda da doluluk yüzde 10’un altına düştü. Çiftay Holding’e ait şirketin işlettiği baraj Düzce’de Küçük Melen Çayı üzerinde kurulu bulunuyor. Proje 2011 yılında yap-işlet-devret modeliyle üretildi. HES daha sonra özelleştirilerek 30 milyon 850 bin dolara Batıçim şirketine verildi. 

9.5 MİLYAR TL ZARAR

Öte yandan KOLİN, LİMAK gibi şirketler sadece HES’lerle değil dağıtım şirketleriyle de devleti zarara uğratıyor. Elektrik dağıtım şirketlerini kamudan satın alarak tekel haline gelen şirketler Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi’ne (TEİAŞ) olan 9.5 milyar lira borcunu ödemedi. Sayıştay raporlarına göre TEİAŞ’a borcunu ödemeyen şirketler Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi’nden ise ödemeleri birer birer aldı.  

SUYUMUZ TÜKENDİ

EPİAŞ verilerine göre Sakarya Yenice Barajı tamamen kurudu. Van Gölü Zernek, Van Gölü Sarı Mehmet, Batı Karadeniz Hasanlar, Marmara Yenice-Gönen, Doğu Karadeniz Torul, Doğu Akdeniz Balkusan, Kuzey Ege Bayramiç, Doğu Akdeniz Yalnızardıç, Batı Karadeniz Kirazlıköprü barajlarında doluluk seviyesi yüzde 10’un altında düşerek kuruma aşamasına geldi. EPİAŞ’ın açıkladığı barajlardan 38’inin doluluk oranı ise yarı yarıya düştü.

DİRENİŞE KARŞIN VAZGEÇİLMEDİ

• AKP iktidarında çevre mücadelesi sıklıkla gündemlerin ilk sıralarında yer aldı. İrili ufaklı tüm akarsulara HES kurma çabası pek çok direnişle karşılaştı. Özellikle Karadeniz’de yüzlerce HES projesi yapıldı. Bu süreçte yaşam savunucuları HES karşıtı birçok platform kurdu. Onlarca dava açıldı, yüzlerce yurttaş gözaltına alındı. Gelinen noktada ülkemizde 23’ü yapım aşamasında 709 HES bulunuyor. 

GEVNE’Yİ KOLİN’E VERDİLER

Antalya’nın Alanya ilçesinde Gevne Çayı’na inşa edilen Yalnızardıç Barajı’nda doluluk oranı yüzde 5 seviyesine kadar düştü. Yalnızardıç HES projesi Koloğlu İnşaat (KOLİN) tarafından hayata geçirildi. Proje için 2014 yılında acele kamulaştırma yapılmıştı. KOLİN bu HES için 127.8 milyar dolar yatırım yaparken ortalama yıllık üretimin 120 milyon kilovat saat olacağı iddia edilmişti.